Meşədə döyüş və hərəkət taktikaları

Meşə şəraitində döyüş öz spesifik faktlara görə cox secilir. Onun  sıx ağaclı,kollu, bataqlıqlı və seyrək olmasına baxmayaraq. Düşməndən əlavə bir cox təhlükələr meşənin faunasından,xəstəlik yayıcısı olan mikroblarından və meşənin daxilində olan atmosferdən də gələ bilir.Sıx bitgilər görməni məhdudlaşdırırmasına baxxmayaraq,düşmənə maskalanmış şəkildə yaxınlaşma və yaşıllıq icində müxtəlif cür məhfedici sürprizlər qoyulması ücün münbit şərait yaradır.Bütün yuxarıda göstərilən amillər,döyüşcünün silah və sursatdan əlavə xüsusi hazırlığa,xüsusi ləvazimata və sağlamlığa malik olmasını tələb edir.

Meşədə ekstremal şərait üzrə hərəkət etmə prinsipləri:

​

Meşə şəraitində ekstremal şəraitdə hərəkət etmək,uzun zaman yaşamaq,döyüş aparmaq ücün ,sizi gözləyən nyuanslar barədə bilikli olmaq vacibdir.Nəzərə almaq lazımdır ki,meşənin hansı relyefdə yerləşməsindən asılı olaraq,hava şəraiti tez bir zamanda və fərqli dəyişə bilər.Bunun ücün döyüşcünün arsenalında mütləq sukecirməyən cadır,yaxud cadır örtük,nəmişliyə davamlı cəkmələr,arxa cantası ücün qoruyucu örtük olmalıdır. Bilavasitə bu vasitələr həm döyüşcünü,həm də onun ləvazimat və ərzağını qorumaq ücün vacib vasitələrdir.Bundan əlavə nəmişlik hər zaman spesifik göstəricisi olan meşə şəraiti ,həşəratlarla doludur. Burada olan bit və birələr,ağcaqanadlar,müxtəlif növ arılar və böcəklər -cox ağır xəstəlik olan ensefalitə və boreloza,qızdırmaya,dəri xəstəliklərinə gətirib cıxara bilər. Bu zaman peyvənd metodları vacibdir.Bundan əlavə tor geyimlər vacibdir ki,onlar da əsas geyimin üstündən taxıldıqda ,həşəratların əsas geyimə yaxınlaşaraq ,onun daxilində gizlənməsinə mane olur və əsas geyimi tam bağlamadığından tərləmə və ağırlaşmaya yol acmır.Kimyəvi tərkibli,yandırılaraq həşəratları qacıran kicik tabletlər bu zaman böyük köməkcidir. Bu zaman əyər meşədə gecələyəcəksinizsə,hec zaman acıq havada yatmağı ağlınıza belə gətirməyin. Cadırlardan.cadır örtükdən mütləq istifadə edin. Həşəratlardan da qorxunc ilanlar siz yuxuda olduğunuz zaman,bədəninizin istiliyinə doğru gələrək,sizin geyiminizə soxula bilərlər.Meşə şəraitində icməli su problemi asan gəlsə belə,hər zaman bu problem bildiyimiz kimi cözülmür. Kicik caylar,xırda göllər göründüyü kimi təhlükəsiz deyil.Bu zaman arsenalda suyu zərərsizləşdirmək ücün xüsusi preparatların olması vacibdir. Kecilən yollarda əllərə budaqların toxunlası,müxtəlif bitgilərin tozunun yapışması labüddür. Bu zaman əlin təmiz yuyilmaması zamanı,onu ağızla  və acıq qida məhsulları ilə təmasda olması,arzuolunmaz xəstəliklərə gətirib cıxara bilir.Kicik yaralar,cızıqlar tez bir zamanda  spirt və digər zərərləşdirici əl altında olan vasitələrlə təmizlənib.ağzı bağlanmalıdır.

Hər döyüşcünün arsenalında  xəritə,kompas,GPS naviqator olması vacibdir. Cünki  sıx meşələrdə azma ehtimalı böyükdür. Müasir GPS naviqatorlar getdiyiniz yeri dəqiq göstərə,kecdiyiniz yerləri qeyd edə bilir. Bundan əlavə müəyyən qeydiyyatlar apara bilərsiniz. Məsələn minaladığınız ərazilər.su mənbələri,gizli gizlənclərinizuin yeri,müəyyən texnikanın dislokasıya yeri və s.

Yuxarıda göstərilən ləvazimat və vasitələrin olmaması,bir cox hallarda meşədə doyüş və digər əməliyyatlar aparılmasını hiss olunacaq dərəcədə əngəlliyə bilir.

Tağımın meşədə döyüş əməliyyatının aparılması haqda taktiki mülahizələr:

​

Tağımın meşədə döyüş aparılması taktikasına əsasən bizə daha tanış olan meşə zolaqları və həmən meşələrdəki hava dəyişkənliyi tərəfdən baxasaq daha yaxşı olar. Yəni hər zonaya görə meşə və meşə örtüyünün müxtəlifliyi və meşədaxili hava şəraitinin dəyişməsi kimi amillər var. Bu tip amillər əvvəlcədən,yerli əhali və yaxud müasir hidrometerioloji vasitələr tərəfindən öyrənilməlidir.Buna görə də müxtəlif ərazilərin relyef şəraitinə görə,şəxsi heyətin ,silah və vasitələrin tərkibinin dəyişməsi labüddür.Əsasən meşə şəraitində şəxsi heyətə (ŞH) əsas cətinliyi yaradan amill düşmənin qurduğu pusqudur-bu zaman tağımın təşkili bu kimi cətinliklərdən əmələ gələ bilən problemləri maksimal dərəcədə hecə endirməyə meyilli olmalıdır.

​

Nümunələrdən birinə baxaq:

​

Tağım hər birində 4 döyüşcü olan 4 manqaya və hər birində 2 döyüşcü olan 4 qrupa bölünür.3 “dördlükdə”(D) :pulemyotcu,pulemyotcunun köməkcisi,atıcı(imkan dairəsində lüləaltı qumbaraatanla),snayper  yerləşdirilir. Bu  3 əsas D dir. Hər manqanın komandiri snayper olmalıdır. Bütün Dlüyün ŞH –i  onun maraqları dairəsində hərəkət edir.D-lərdən birində tağım komandiri və tabitəci olmalıdır.4 cü D-də isə :pulemyotcu,pulemyotcunun kğməkcisi,qumbaraatan,qumbaraatanın köməkcisi yer tutur. Atıcılar lüləaltı qumbaraatandan əlavə,səsboğucu başlığı ola bilən avtomatik silahla təhciz olunmalıdırlar.Bu 4 D-əsasən düşmənin həmləsini dəf edən D-dür və əsasən başda gedən qoruyucu qrupun arxası ilə irəlləyir.Onun vəzifəsi,düşmənə rast gələn zaman,böyük və sıx atəş gücü yaratmalı ,düşmənin irəlləməsini saxlamalı və əsas qüvvələrin döyüş mövqeyini tutması ücün vaxt qazanmalıdır.

Qalan 2 döyüş “ikiliyi”(İ) baş və arxa qoruyucu qrupdur.Onlar əsasən səscboğucu başlığı olan avtomatik silah və birdəfəlik qumbaraatanlarla təhciz olunurlar.

Döyüş qarşaşması yarandıqda İ-liyin arxasınca gələn D-lük əsasən düşməni sıx atəşlə qarşılayır. Bu zaman səsboğucu silahı olan döyüşcülər təbii landşaftdan istifadə edərək düşmənə daha yaxın məsafətən atəş aca bilir. Silahın səsini eşidə bilməyən düşmən.ardıcıl sıx atəşlə rastlaşdıqda daha cox itgiyə və daha cox döyüş parakəndəliyinə məruz qalır.Bu tip tağım qruplarına nəzər saldıqda görünür ki,döyüşcülər əsasən ikili olaraq hərəkət edir və bir döyüşcünün nəzərdən qacırdığı düşməni ,ininci döyüşcü məhf edə bilir.Meşə şəraitində qumbaraatandan istifadə zamanı xüsusən diqqətli olmaq lazımdır. Cünki ağaclıq şəraitində qumbaranın ucuş trayektoriyasında maneə ola bilir və bu da arzuolunmaz hallara gətirib cıxara bilir.

Başqa bir misalda isə manqanı tən yarı bölərək,baş və arxa qoruyucularını cıxmaqla iki döyüş qrupu yaratmaq olur. Bu daha cox verilmiş xüsusi tapşırığın yerinə yetrilməsi zamanı qəbul oluna bilən qaydadır.

Meşə şəraitində bir cox hallarda sıx meşəlik gözlənilmədən düzənliklə və yaxud acıq sahələrlə dəyişə bilir. Bunlar cay kənarları,talalar,təpələrin üstüdür. Bu zaman daha diqqətli olmaq vacibdir. Bütünlüklə tağımı bu sahələrə cıxarmaq qəti olmaz. Cünki acıq sahənin axırında gizlənə bilən düşmən sərrast atışla qrupları məhf edə bilər. Belə hallarda ,acıq sahələri yandan kecmək,imkan yoxsa,acıqlığın qarşı tərəfinin kəşfiyyat etmək,əyər bu da mümkün deyilsə,düşmənin qarşıda mövqe tutmuş atıcılarını daha ciddi silahlarla(RPQ,AQS) səpələmək və cəld olaraq həmən sahəni kecmək məsləhətdir. Bu zaman meşə şəraitində tüstü verən qumbaralardan istifadə yalnız ekstremal hallarda məsləhətdir. Cünki meşə daxilində hava axını məhdud olduğundan,tüstü uzun zaman seyrəlmir və görüntünü məhdudlaşdırır.

Geri cəkilən düşmən,meşə şəraitində daha bir faktorla zərər vurmağa qadırdir. Bu hər tərəfi basmış kolluq ,ot və xəzəl şəraitində gizlədilmiş mina və mina məftilləridir. Bu zaman tağm,yaxud qruplar daha diqqətlo olmalıdır,deyərdim ki ,xalq arasında deyilən kimi”dördgöz “ olmalıdırlar. Cünki həm ərazini diqqətdə saxlamalıhəm də irəliləyərkən ayağının altını yoxlamalı olacaqdır.

Ön və arxa qoruyucuları:

Marş zamanı əsasən “ön və arxa” qoruyucuları (ÖAQ)  oxun ucluğu qismində hərəkət etməlidirlər.Ön qoruyucular əsas qruplardan 100 m dən cox uzaqlaşmamalı və vizual əlaqə saxlamalıdırlar. Bu zaman əl hərəkəti ilə danışmaq vacibdir. Meşədə səs tez yayıldığından.qışqıraraq xəbərdarlıq etmək qadağandır. Hərəkət zamanı ağac budaqları,yerə düşmüş quru budaqları ,səs cıxara bilən hər şeyi ehtiyatla kecmək lazımdır ki,qarşıda olan düşmən ,öndən gələn qoruyucuların hərəkətini hiss etməsin.ÖAQ əsasən teplovizion və akkustik vasitələrlə təhciz olunması vacibdir. Bundan əlavə qulağa taxılan səs gücləndirən vasitələr də  köməkci vasitələr sinfinə daxildir.Portativ radiostansiyaların tam susması vacibdir,yuxarıda qeyd olunduğu kimi ÖAQ yalnız əl hərəkətləri ilə komanda verirlər.Əsasən teplovizion vasitələrdən istifadə zamanı diqqətli olmaq vacibdir. Cünki sıx yaşıllıq və meşədaxili hava axını,insan bədəninin temperaturunu itirməyə qadırdir. Bu zaman insan bədəninin temperaturuna oxşaq predmetlər aldada bilir.

Meşədə döyüşünün xüsusiyyətləri.:

Biz yuxarıda meşədə döyüş aparılmasının bir necə misalına baxdıq. Taktiki baxımdan bu misallar dəyişdirilə,təkmilləşdirilə və yeni ideyalarla yaradıla bilər. Bu bilavasitə həm də döyüşü idarə edən komandirlərin təklifləri və döyüş zamanı yarana biləcək hallarda şəxsi qərarları ilə tanzimlənə bilər.Sonda bir necə cümlə də meşədə döyüş zamnı əmələ gələ biləcək bir sıra cətinliklə və onların xassəsi haqda.

Meşə şəraitində  hücum və müdafiə əl qumbaralarından istifadə qəti qadağandır. Bu özünüməhfə gətirib cıxara bilər.Əl qumbaraatanları və lüləaltı qumbaraatanların da tətbiqi ,sıx ağac və bitgilərin olduğundan cətindir.Bu səbəbə görə də uzaqvuran və ağır snayper tüfənglərinə ehtiyac yoxdur.AQS meşə şəraitində effetlik amili sıfıra bərabərdir. Cünki asılma traektoriyası ilə ucan qumbaralar.cox hallarda boyu 50 metrdən də hündür olan ağaclara dəyərək partlayır və onların qəlpəsi yerə catmadan ağacların budaqlarında itir.Bu zaman Minaatanlar meşə şəraitində əvəzolunmaz silah sayıla bilər.Zirehli texnika da məhdud istifadə olunan qüvvələrdən biridir,yuxarıda göstərdiyimiz amillərdən görmə və kecmə məhdudlaşır və bu zaman texnikanın özü yüngül ov vasitəsinə cevrilə bilir.Havadan düşməni müşahidə etmək də cox cətindir. Əsasən meşə şəraitində piyadaəleyhinə minalar daha effektiv vasitədir. Lakin bu zaman minalanmış sahələrin tam olaraq nişanlanması,xüsusi gizli işarələrin qoyulması vacibdir. Məftilli minaları düzənlik şəraitindən biraz yuxarı,yəni dizdən hündürdən asmaq lazımdır ki,müşə heyvanlarının toxunmasından işə düşməsin.Belə məftilli minalar qoyulduqdan bir necə saat sonra ,hörümcək toru ilə örtüldüyündən,hörümcək toru görərkən ehtiyatlı olun.Hündür ağacların başında HHM qruplarını gəzdirilən ZRK larla yerləşdirmək olar. Pusqu zamanı belə yerlər snayperlər ücün də əla mövqelərdir. Kəşfiyyat zamanı meşənin landşaftına uyğun olaraq paltarların üstündən kollardan qırılmış budaqlar örtmək olar ki,bu həm maskalanmanı həm də meşədə dolu olan həşəratları üzdən və bədənin acıq yerlərindən qovar.

Abuzər Əbilov.

Yazılarda xüsusi təyinatlı “Yaşıl beretli”lərin yəlim metodikasından istifadə olunmuşdur. İxtisarla.